Drogi Rodzicu...

„Postawa to podstawa”

Drodzy Rodzice!

W  październiku  bieżącego  roku  rozpoczęliśmy  realizację  projektu  wychowawczego pt. "Postawa  to podstawa - razem w świat wartości". Jest to program mający na celu wprowadzenie uczniów naszej szkoły w świat wartości moralnych, pokazanie im jakie znaczenia dla jakości życia mają poszczególne wartości, jak ich codzienne realizowanie wpływa na nasze wzajemne relacje.

Rola wychowawcy (rodzica,  nauczyciela)  w  dzisiejszym  świecie  nie  jest  łatwa,  choć  wydaje  się, że dostępność wiedzy na ten temat jest coraz większa. W księgarniach, czy Internecie znajdziemy niezliczoną ilość publikacji na temat skutecznych metod wychowawczych. Wielu rodziców może pozwolić sobie na korzystanie ze wsparcia profesjonalistów (poza szkołą) zarówno w wychowaniu, jak też edukacji swoich dzieci. Coraz większa jest również świadomość rodziców, wychowawców dotycząca wpływu naszego  postępowania i otoczenia, które tworzymy, na dzieci. Prawdopodobnie wszyscy też chcemy wychować dzieci na ludzi szczęśliwych, mądrych, pewnych siebie i swojej wartości, samodzielnych, dobrze radzących sobie w relacjach z rówieśnikami , budujących dobre i trwałe związki. Niestety obserwujemy, że mimo tych możliwości, warunków i wysiłków coraz więcej dzieci ma trudności w nawiązywaniu satysfakcjonujących relacji społecznych, przestrzeganiu norm, przyswajaniu wiedzy i umiejętności szkolnych. Wiele dzieci przeżywa bardzo poważne trudności emocjonalne, popada w różnego rodzaju uzależnienia,  depresje.  Autorki książki pt. Z dzieckiem w świat wartości, Irena Koźmińska i Elżbieta Olszewska, na której w dużej mierze opiera się nasz program,  zadają prowokacyjne pytanie: „Czy  obecnie  dzieci  rodzą  się  gorsze  niż  50,30  lat  temu?”

I odpowiadają: „Nie dzieci rodzą się takie same, z takimi samymi potrzebami. Dorastają jednak w zupełnie innym świecie ...().... Otrzymują coraz mniej tego, co jest im potrzebne w zdrowym rozwoju: czasu i miłości rodziców, stymulacji intelektualnej, kontaktów z wysoką kulturą i pozytywnych wzorców zachowań, a coraz więcej tego, co jest szkodliwe: samotności, skierowanej przeciwko nim przemocy, przykładów agresji, prostactwa, antywzorców."

Rodzice są pierwszymi  i  najważniejszymi  wychowawcami  dzieci,  a  szkoła  powinna  ich  wspierać w realizowaniu tej roli. W związku z tym zaplanowaliśmy  realizacje  programu  wychowawczego  mającego na celu kreowania pozytywnych postaw u uczniów naszej szkoły, poprzez nauczanie ich wartości.  

Ważnym założeniem programu jest wskazanie uczniom praktycznych sposobów realizowania wartości w życiu codziennym.

Pragniemy skłonić uczniów do refleksji na temat tego, co jest dla nich ważne, jakim zasadami chcą się kierować w życiu i jakim być dzięki temu ludźmi.

Ważne jest dla nas, aby poprzez realizacje tego programu poprawić relacje pomiędzy uczniami naszej szkoły. Wprowadzić pozytywne zmiany w naszej szkolnej społeczności:

• sprawić, aby poprawie uległy relacje interpersonalne, aby opierały się one na wzajemnym  szacunku i zaufaniu,
• sprawić, aby każdy uczeń czuł się w szkole nie tylko bezpieczny, ale też doceniany, szanowany, lubiany, aby mógł realizować i wyrażać siebie, zaspakajać swoje intelektualne, emocjonalne i społeczne potrzeby, aby nie czuł się odrzucony, nieakceptowany,
• pragniemy aby uczniowie naszej  szkoły  byli  zmotywowani  do  pracy,  chcieli  się  rozwijać  i  wierzyli w siebie,
• chcemy też zmniejszyć częstotliwość zachowań agresywnych uczniów wobec siebie,
• sprawić aby uczniowie czuli się dobrze i dbali o to, aby inni czuli się dobrze.

Jest to program zaplanowany na trzy kolejne lata. Zakłada propagowanie 12 wartości moralnych:

• szacunku,
• uczciwości,
• odpowiedzialności,
• odwagi,
• samodyscypliny,
• pokojowości,
• sprawiedliwości,
• szczęścia (optymizmu, humoru),
• przyjaźni i miłości,
• solidarności,
• piękna,
• mądrości.

Drodzy rodzice, ponieważ Wy jesteście dla dziecka pierwszymi i najważniejszymi nauczycielami, również nauczycielami wartości, prosimy Was o wsparcie w realizacji przygotowanego programu i zaangażowanie się w świadome wpajanie wartości swoim dzieciom. Jak to zrobić:

• omawiając znaczenie danej wartości podczas swobodnych rozmów z dzieckiem (przy wspólnym posiłku, na spacerze, podczas jazdy samochodem itp.) w sposób prosty, przystępny, posługując się przykładami ze swojego życia
• czytając dziecku i omawiając z nim przeczytane teksty (warto czytać nawet starszym dzieciom, nawet nastolatkom, to doskonały sposób na budowanie z nimi więzi)
• oglądając wspólnie filmy, programy (odpowiednie dla wieku dzieci) i rozmawiając o nich z dzieckiem
• omawiając obserwowane i doświadczane sytuacje życiowe (przyjemne i nieprzyjemne, radosne i trudne)
• dyskutując z dziećmi o konsekwencjach stosowania i niestosowania wartości
• doceniając ich z zachowania zgodne z wartościami i przede wszystkim "świecąc przykładem"- według jakże prawdziwego powiedzenia lepszy przykład, niż wykład.

STYCZEŃ I LUTY MIESIĄCAMI UCZCIWOŚCI

Chcąc wychować nasze dzieci na uczciwych ludzi, sami musimy być dla nich przykładem uczciwości. Dzieci są bardzo uważnymi obserwatorami i szybko dostrzegają  rozbieżność  miedzy  tym,  co  mówimy  np. w domu, a tym jakie opinie wygłaszamy w obecności innych osób. Z łatwością zauważą nasze nieuczciwe zachowania.  Jeżeli jeździmy komunikacją miejską bez biletu i jesteśmy dumni z tego, że do tej pory nie zostaliśmy „przyłapani”; jeżeli wyśmiewamy się w domu z naszych znajomych, udając przed nimi pozytywne nastawienie; jeżeli nie oddajemy pożyczonych rzeczy i pieniędzy; używamy „wygodnych”  kłamstw, nieskuteczne mogą być nawet wielogodzinne rozmowy na temat uczciwości. Bardziej prawdopodobne jest, że nasz syn, czy córka zdobędzie przekonanie, że nieuczciwe zachowania, za które nie ponosi się konsekwencji, są przejawem dobrego radzenia sobie w życiu i sprytu.

Nie do przecenienia w uczeniu dzieci uczciwych zachowań oraz wpajaniu im uczciwości, jako wartości moralnej, jest nie tylko nasz osobisty przykład, ale również nasze reakcje na zachowania dzieci. Jeżeli wiemy, że dziecko zachowało się nieuczciwie (np. nie przygotowało się do sprawdzianu, ale dostało dobrą ocenę, ponieważ odpisało od kolegi; przywłaszczyło sobie cudzą rzecz, powiedziało nieprawdę), a bezpośrednie skutki tej nieuczciwości są pozytywne (np. dobra ocena, zadowolenie dziecka, udało mu się uniknąć jakiejś trudnej sytuacji itp.) i nie zareagujemy na to, dajemy mu tym samym przyzwolenie na małe nieuczciwości.

W przyszłości może to prowadzić do poważnego łamania zasad i wartości.

Jeżeli  natomiast  dziecko  przyzna  się  nam  do   tego, że  zachowało się nieuczciwie, powiedziało nieprawdę i wykazuje skruchę, chęć poprawy, doceńmy to i spokojnie z nim porozmawiajmy, o tym jak naprawić ten błąd, czy też jak zachować się w przyszłości. Nie poniżajmy dziecka i nie ośmieszajmy go, zwłaszcza publicznie. Doceńmy odwagę, gdyż nie od tego w dużej mierze zależy, czy dziecko w przyszłości będzie mówiło nam prawdę, czy wybierze strategię oszukiwania i manipulowania informacjami.

Ja rozumiemy uczciwość:

Uczciwość to mówienie i poszanowanie prawdy, rzetelność, nieprzywłaszczanie sobie cudzej własności, stosowanie zasady bezstronności i równości praw.

Składowe uczciwości:

• mówienie prawdy (nawet wtedy, gdy jest dla nas niewygodna i może narazić nas na przykre konsekwencje)
• niesięganie po cudzą własność (bez wiedzy i zgody właściciela, oddawanie pożyczonej własności)
• staranne i należyte wykonywanie swoich prac i obowiązków (zaangażowanie w naukę, podejmowanie starań na miarę swoich możliwości)

Wobec kogo i czego należy być uczciwym:

• wobec siebie samego
• wobec innych ludzi
• wobec pracy (nauki) i obowiązków
• w obliczu faktów, zjawisk, spotykających nas problemów

Proponowane aktywności:

1. Zastanówmy się wspólnie z dzieckiem jakie skutki dziś i w przyszłości może przynieść nieuczciwe zachowanie, na podstawie poniższych przykładów lub własnych historii:

Mariusz jest studentem medycyny. W przyszłości zostanie lekarzem i będzie leczył ludzi. Od dłuższego czasu nie przykłada się jednak do nauki. Na kilku ostatnich egzaminach udało mu się ściągnąć od koleżanki i dostał bardzo dobrą ocenę. Pracę semestralną „kupił” w Internecie od nieznajomej osoby.  Podczas przygotowywania zadań grupowych wyręcza się innymi, tłumacząc się, że nie ma zbyt wiele czasu, bo musi opiekować się chorym ojcem. Jego ojciec nie jest chory, a Mariusz poświęca czas wolny na gry komputerowe i spotkania ze znajomymi. Często wykręca się od obowiązków domowych, mówiąc rodzicom, że się uczy, co nie jest zgodne z prawdą. 

Czy Mariusz zachowuje się uczciwie? jakie skutki może mieć w przyszłości takie zachowanie Mariusza?

Marek znalazł na klatce schodowej w swoim bloku portfel. Jest w nim 300zł. Niestety nie było w nim żadnego dokumentu, z danymi właściciela. Marek zabrał portfel do domu. Nie powiedział o niczym rodzicom i zastanawiał, czy nie kupić sobie za te pieniądze nowych sportowych butów, o których marzył. Następnego dnia, był już przed sklepem, ale jednak nie zdecydował się na zakup butów. Wrócił do domu i powiedział rodzicom o znalezieniu portfela. Rodzice wywiesili w bloku ogłoszenie i kilka godzin później zgłosiła się do mich Pani Wanda, starsza, samotna osoba. Po dokładnym opisaniu przez nią portfela i jego zawartości nie było wątpliwości, że należy on do niej. Pani Wanda serdecznie podziękowała Markowi, tym bardziej, że w portfelu były pieniądze, które musiały jej wystarczyć  na życie, przez następne 2 tygodnie. 

Czy Marek zachował się uczciwie? Jakie skutki przyniosła jego decyzja?

Julita wyszła na spacer ze swoim psem Rockim. Na dworze siąpił deszcz, było chłodno. Julita zrobiła to niechętnie, bo właśnie oglądała swój ulubiony serial. W pobliskim parku Julita spotkała  koleżankę, rozmawiała z nią więc spacer minął  jej szybko. Dziewczyny się „zagadały” i Julita zapomniała przypiąć smycz Rockiego, kiedy podchodzili do przejścia dla pieszych. Pies wbiegł na ulicę i został potrącony przez auto. Szybko się jednak podniósł i pobiegła w stronę domu. Julita szybko pożegnała się z koleżanką i nie zwracając uwagi na kierowcę, który coś do niej mówi, pobiegła do domu. Rocki był już pod bramką. Julita przestraszona obejrzała psa ze wszystkich stron. Nie miał żadnych widocznych obrażeń. Dziewczyna uspokoiła się i po chwili weszła do domu, jakby nic  się nie stało.  Rocki przez resztę dnia był osowiały, nie chciał jeść. Wieczorem zaczął ciężko oddychać i pojękiwać. Rodzice zaniepokojeni zastanawiali się, czy nie zabrać psa do lekarza.

Czy Julita zachowała się uczciwie? jakie skutki może mieć jej zachowanie?

2. Porozmawiajmy z dziećmi o tym, dlaczego ludzie kłamią  i jakie skutki może mieć mównie nieprawdy:

Przyczyny mówienia nieprawdy, np.:

• ze strachu przed karą lub nieprzyjemnymi konsekwencjami
• żeby coś zdobyć, osiągnąć
• ze wstydu, żeby zachować twarz
• dla żartu
• żeby kogoś nie zranić
• żeby kogoś uchronić przed karą
• inne powody

Konsekwencje mówienia nieprawdy:

• unikniecie na jakiś czas kary, przykrych konsekwencji, niezadowolenia rodziców
• chwilowe zachowanie twarzy (do momentu, gdy prawda nie wyjdzie na jaw)
• zdobycie czegoś, bez wysiłku i zapracowania na to
• utrzymanie kogoś w "błogiej" nieświadomości, o jakimś przykrym wydarzeniu
• utrata zaufania wśród najbliższych osób: przyjaciół, rodziny oraz dalszych osób: nauczycieli, znajomych, współpracowników
• przykre odczucia, "wyrzuty sumienia"
• smutek, żal, poczucie zawiedzenia, utrata poczucia bezpieczeństwa – u osoby,  którą okłamano, okradziono
• utrata dóbr materialnych, pieniędzy (czasami jedynych środków do życia), przez ludzi, którzy zostali oszukani, okradzeni
• wyższe ceny w sklepach, wyższe ceny ubezpieczeń
• inne przykłady

 3. Zbudujmy z młodszymi dziećmi dwa domy z klocków. Pierwszy zbudujmy nierzetelnie, niedokładnie, pomijając różne elementy konstrukcji, tak aby się „jako tako trzymało". Drugi zbudujmy dokładnie,  starannie, z dbałością o trwałość konstrukcji. Poddajmy oba domy próbie wytrzymałości (np. poprzez potrząsanie domami, położenie na nich ciężkich przedmiotów itp.). Porozmawiajmy z dziećmi o tym, co stało się z obiema konstrukcjami i jakie mogłyby być  skutki  nierzetelnego  zbudowania  prawdziwego  domu.  Porozmawiajmy o możliwych skutkach nierzetelnego wykonywania innych prac ( w wykonywaniu różnych zawodów, oraz w uczeniu się, przygotowywaniu do wykonywania różnych prac).

4. Grając z dziećmi w gry planszowe, porozmawiajmy z nimi o tym, jak uczciwość i nieuczciwość zachowania może wpływać na samopoczucie graczy, czy możliwa jest prawdziwa zabawa, relaks, radość, gdy któryś z graczy oszukuje.

Polecane lektury:

Dla dzieci młodszych:

1. Pinokio; Carlo Colodi
2. Kłamczucha, Pchła szachrajka, Szelmostwa Lisa Witalisa; J. Brzechwa
3. Mania czy Ania; Erich Kastner
4. Pipi Pończoszanka; Astrid Lindgren
5. Dzieci Pana Majstra; Zofia Rogoszówna

Dla dzieci starszych:

1. Most na rzece Kwai; Pierre Boulle
2. Kamizelka; Bolesław Prus
3. Folwark Zwierzęcy, G.Orwell

Dla dzieci młodszych lub starszych, według uznania rodziców:

1. Szatan z siódmej klasy, K. Makuszyński
2. Ania z Zielonego Wzgórza, L. M. Montgomery
3. Dziecko Noego, E – E. Schmitt
4. Opowieści z Narni; C. S. Lewis
5. Księga cnót; Zbigniew Rau

Październik i listopad miesiącami szacunku

Rozpoczynamy od szacunku, ponieważ jest on podstawą i warunkiem wszystkich innych wartości moralnych. Jeżeli szanujemy innych i siebie nie kłamiemy (jesteśmy uczciwi), wywiązujemy się z obietnic (jesteśmy odpowiedzialni), uczymy się i staramy rozwijać umiejętności (wartością   jest dla nas mądrość) itp.

Jak rozumiemy szacunek: jest to grzeczność połączona z troską o uczucia i dobro drugiej osoby.

Co składa się na szacunek:

• grzeczność
• troska o uczucia innych osób i poszanowanie ich godności
• dbałość o dobro innych (poszanowanie cudzej wolności, przestrzeni prywatnej, zaspakajanie potrzeb innych, ochrona bezpieczeństwa i własności innych
• poszanowanie odmienności
• poszanowanie własnej godności
• honor (dbanie o swoje dobre imię, dotrzymywanie słowa)
• dbałość o własne dobro (zdrowie, wykształcenie itp.)
• podziw, uznanie, docenianie

Proponowane aktywności:

1. Grzeczność w słowach: Zróbmy z dziećmi listy słów grzecznych i niegrzecznych (w formie plakatu, karteczek samoprzylepnych itp.) przeczytajmy głośno jedne i drugie i omówmy jakie wywołują w nas uczucia

2. Grzeczność w słowach: Gdy już wiemy jakie słowa są niegrzeczne, zróbmy domowy eksperyment. Przygotujmy tyle słoików ilu jest domowników oraz małe kamyki, monety (np. jednogroszowe), ziarnka grochu. Przypiszmy każdemu jeden słoik. Za każdym razem gdy ktoś użyje niegrzecznego słowa, określenia wrzucamy do jego słoika kamyk/monetę/ziarnko. Pod koniec dnia możemy porównać nasze zebrane plony i porozmawiać o tym, jak zmienić nasze zachowanie jeżeli zbyt często używamy niegrzecznych słów (wyzwisk, przezwisk, wulgaryzmów, przekleństw itp.) Za kilka dni powtórzmy to ćwiczenie.

3. Grzeczność w gestach i zachowaniu: Obejrzyjmy wspólnie jakiś "stary" film i porozmawiajmy o tym, jakie zasady obowiązywały kiedyś, a jakie obowiązują teraz. Czy jakieś gesty i zachowania, uznawane kiedyś za obowiązkowe odeszły już do lamusa.

4. Grzeczność w gestach i zachowaniu: zróbmy sobie w domu święto grzeczności. Ustalmy zasady grzeczności, jakie zachowania są w danej sytuacji wskazane (np. jak zachowujemy się przy stole, w czym sobie pomagamy, kiedy i jakich zwrotów grzecznościowych używamy), a jakie zabronione lub niemile widziane. Po całym dniu zaplanujmy przyjemność, atrakcję dla całej rodziny. Porozmawiajmy też o naszych odczuciach, wrażeniach spostrzeżeniach.

Polecane lektury:

Dla dzieci młodszych:

1.Brzydkie kaczątko, H. C. Andersen

2.Kwoka, Jan Brzechwa, J. Brzechwa

3. Balsam dla duszy dziecka, J. Canfield, M. V. Hansen

4. Rasmus i włóczęga, Dzieci z Bulerbyn,  Astrid Lindgren

5. Szacunek- ja na niego zasługuję i innym go okazuję! Z serii Skrzat od dobrych rad, T. i J. O'Neal

6. Ale ja tak chcę, B. Ostrowiecka

7. Żabka i obcy, M. Velthuijs

8. Sekret Taty i ciężarówka, A – C. Westly

Dla dzieci starszych:

1. Cudowne ręce, B. Carson

2. Samotność Bogów, D. Terakowska

3. Balsam dla duszy nastolatka, J. Canfield, M. V. Hansen, K. Kisberger

4. Inny, R. Kapuściński

5. Zabić drozda, H. Lee

6. Folwark Zwierzęcy, G. Orwell

7. Jak uleczyć fanatyka, A. Oz

8. Prawda czy wyzwanie, A. Thor

9. Pamiętnik na trzy głosy, T. Torres

Dla dzieci młodszych lub starszych, według uznania rodziców:

1. Szatan z siódmej klasy, K. Makuszyński

2. Ania z Zielonego Wzgórza, L. M. Montgomery

3. Oskar i pani Róża, Dziecko Noego, E – E. Schmitt

 
Psycholog szkolny
Karolina Emanowicz